Herintroductie
Voor een aanzienlijk aantal van de hoendersoorten geldt dat zij in grote delen van hun natuurlijke verspreidingsgebied zijn verdwenen. De populaties zijn daardoor sterk versnippert, wat vaak een eerste stadium vormt in de extinction vortex. De mesbekpauwies (Mitu mitu) en de Edwardfazant (Lophura edwardsi) zijn in de natuur zelfs geheel uitgestorven, enkel in volière milieu bestaat van beide nog een populatie. Herintroductie is bedoeld om natuurlijke populaties te versterken en om (lokaal) uitgestorven populaties terug te introduceren in hun natuurlijke verspreidingsgebied. Bij de herintroductie is het echter belangrijk dat er strikte regels worden nageleefd en is een grote deskundigheid noodzakelijk.
Bij herintroductie kan het zowel gaan om dieren die uit beschermd milieu stammen (captive breeding) alsmede om dieren uit het wild en afkomstig van een andere locatie (translocatie). Herintroductie c.q. het uitzetten van hoendervogels is vaak helemaal niet verstandig en dient zorgvuldig overwogen te worden:
- Als een locatie nog een redelijke populatie kent is het uitzetten van nieuwe exemplaren doorgaans NIET verstandig;
- Daar waar de populatie niet meer levensvatbaar is, of waar de (onder)soort is uitgestorven, kan populatieversterking / herintroductie overwogen worden.
Als toch besloten wordt om tot het herintroduceren c.q. het uitzetten van hoendervogels over te gaan is het van groot belang dat er voor een lange termijn financiële middelen beschikbaar zijn. Het gaat hier immers om een kosten- en arbeidsintensieve aangelegenheid. Belangrijke kosten- en arbeidsintensieve onderdelen van het uitzetten van hoendervogels zijn:
- het voorafgaande onderzoek;
- het fokken van de uit te zette dieren;
- het verbeteren van het natuurlijke biotoop;
- predator management (terughoudendheid hieromtrent is geboden);
- het bieden van voerplaatsen;
- monitoring en wetenschappelijke verslaglegging.
Voor de herintroductie en het versterken van populaties bestaan drie beproefde methoden:
- Translocatie van dieren;
- Het uitzetten van dieren afkomstig uit beschermd milieu;
- Het omwisselen van eieren bij niet levensvatbare populaties.
Voor het uitzetten van hoendervogels bestaan vier beproefde methoden:
- Het direct loslaten van de hoenders (toegepast bij translocatie);
- Het uitzetten met behulp van pleegouders van dezelfde soort / ondersoort (fostering);
- Het uitzetten met behulp van een tamme kip als pleegouder;
- Het uitzetten van familiegroepen (broedsel).
Bij de laatste drie vormen van uitzetten is het noodzakelijk om een uitzetkooi te gebruiken. De dieren moeten alle kans krijgen te wennen, zodat de overlevingskans toeneemt.
Voor uitzetdoeleinde gaat de voorkeur uit naar natuurbroed, soms kan echter kunstmatig uitbroeden en opfokken worden overwogen. Het meest geschikte moment om hoendervogels uit te zetten, in gebieden waar sprake is van seizoenswisseling, is het voorjaar. In de tropische gebieden kunnen hoendervogels het gehele jaar worden uitgezet.
Belangrijk: bij herintroductie en bij het versterken van bestaande populaties dient ten alle tijde de IUCN-richtlijnen voor de herintroductie van Galliformes te worden nageleefd.